Phần 3. Tổng hợp ý kiến đánh giá quyết định 11/2017/QĐ-TTg về Cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời

Nội dung dưới đây do Solar Hub và Baker Mckenzie tổng hợp. DEVI chia sẻ lại để cung cấp thêm thông tin cho những nhà làm chính sách và những người quan tâm. Bản gốc của tài liệu, vui lòng xem bản tiếng Việt, English version

Chương III – Cơ chế khuyến khích phát triển dự án điện mặt trời

Điều 9.1 “Bên mua điện có trách nhiệm mua toàn bộ điện năng
được sản xuất từ các dự án điện mặt trời; ưu tiên khai
thác toàn bộ công suất điện năng phát của các dự án
điện mặt trời đưa vào vận hành thương mại.”


Quy định này tuy nói chung đã có đưa ra trấn an nhưng có thể quy định này
không đạt được ý định của nó vì không đủ rõ ràng qua việc sử dụng từ “ưu
tiên”.
Dự án năng lượng tái tạo thường theo mô hình “nhận nếu được chuyển
giao” (take if delivered) yêu cầu bên mua điện phải tiếp nhận tất cả/toàn bộ
lượng điện năng phát ra từ dự án. Đây có thể sẽ là một hình thức ưu tiên, nhưng nên quy định rõ ràng ở đây để thể hiện cam kết của Nhà nước về
việc sử dụng năng lượng tái tạo so với năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch.

Điều 9.2 “Trong thời hạn ba mươi (30) ngày kể từ khi Bên bán
điện có đầy đủ hồ sơ và văn bản đề nghị bán điện, Bên
mua điện và Bên bán điện tiến hành ký kết hợp đồng mua
bán điện theo quy định.”
 


Thủ tục và các hồ sơ/tài liệu yêu cầu cần được nêu cụ thể hoặc được dẫn
chiếu đến các quy định có liên quan để rõ ràng. Ngoài ra, cần phải làm rõ
thủ tục này là thủ tục để chấp nhận chủ trương HĐMBĐ (để tiết kiệm thời
gian sau này ký chính thức với bên mua điện) hay để xin phê duyệt và ký
kết HĐMBĐ chính thức là một thỏa thuận có giá trị ràng buộc về mặt pháp
lý với bên mua điện. Nếu không làm rõ, điều này có thể tạo ra gánh nặng
hành chính không cần thiết đối với Bên bán điện.
Các vấn đề này nên được cân nhắc và làm rõ trong các thông tư / văn bản
hướng dẫn thi hành.

Điều 9.4 “Thời hạn của hợp đồng mua bán điện đối với các dự án
điện mặt trời là hai mươi (20) năm kể từ ngày vận hành
thương mại. Sau hai mươi (20) năm, hai bên có thể gia
hạn thời gian hợp đồng hoặc ký hợp đồng mới theo quy
định của pháp luật hiện hành.”
 


Ngày kết thúc hợp đồng nên đủ xa trong tương lai để cho phép các nhà đầu
tư và các nhà tài trợ cho vay có thể thu hồi và bù đắp được các khoản vốn
đầu tư và các vốn cho vay của họ ở mức hợp lý và phù hợp. Vì công nghệ
là một yếu tố ảnh hưởng đến thời hạn hợp đồng, còn phụ thuộc vào việc rà
soát thêm từ khía cạnh công nghệ/kỹ thuật và thương mại, các thông tư /
văn bản hướng dẫn thi hành có thể cân nhắc liệu có nên đưa vào một thời
hạn dài hơn hay không, ví dụ như 25 năm.
Ngoài ra, việc gia hạn nêu trong Quyết Định 11 không giúp giảm chi phí
vốn đầu tư phải trả trước. Do đó, việc có gia hạn đó hay không là theo
mong muốn, chứ không nhất thiết phải có. Mặt khác, nên cân nhắc áp dụng
khái niệm “thời hạn bù thêm” để xử lý và giải quyết các tình huống, sự kiện
mà dự án bị đình chỉ hoặc trì hoãn vì các lý do vượt quá tầm kiểm soát của Bên bán điện (ví dụ, thời hạn sẽ được gia hạn trên cơ sở tính theo từng ngày
(một-ngày-đổi-một-ngày) cho tất cả các khoảng thời gian mà trong khoảng
thời gian đó, bên bị ảnh hưởng không thể thực hiện nghĩa vụ của mình do
có sự kiện bất khả kháng, và được miễn trừ/giải tỏa khỏi các nghĩa vụ mà
bên đó phải thực hiện)

Điều 10.2 “Thuế nhập khẩu: “Dự án điện mặt trời được miễn thuế
nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố
định cho dự án; thực hiện theo quy định của pháp luật
hiện hành về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu đối với
hàng hóa nhập khẩu phục vụ sản xuất là nguyên liệu, vật
tư, bán thành phẩm trong nước chưa sản xuất được.”

Các thông tư / văn bản hướng dẫn thi hành nên cân nhắc quy định cụ thể
hơn và xem xét bổ sung ưu đãi

Điều 10.3 “Thuế thu nhập doanh nghiệp: Việc miễn, giảm thuế thu
nhập doanh nghiệp đối với dự án điện mặt trời được thực
hiện như đối với dự án thuộc lĩnh vực ưu đãi đầu tư theo
quy định của pháp luật hiện hành về thuế.”


Cụm từ “theo quy định của pháp luật hiện hành về thuế” dẫn chiếu điều này
đến các luật về thuế, mà các luật đó có thể bị thay đổi trong từng thời kỳ,
mà Quyết Định 11 này không có quy định thêm bất kỳ ưu đãi bổ sung đặc
biệt nào về thuế thu nhập doanh nghiệp.
Các thông tư / văn bản hướng dẫn thi hành cần quy định cụ thể và xem xét
bổ sung thêm ưu đãi về thuế.


Điều/Khoản mới về
ưu đãi đầu tư (không có trong quyết định 11)


Theo Nghị định 118/2015/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện Luật Đầu tư (Phụ
lục 1, Điểm A.I.6), “sản xuất năng lượng tái tạo, năng lượng sạch” (bao
gồm cả sản xuất điện mặt trời) được phân loại là ngành, nghề ĐẶC BIỆT
ưu đãi đầu tư (mà không phải là ngành, nghề ưu đãi đầu tư). Theo đó, nhà
đầu tư sẽ được giảm 50% số tiền ký quỹ để bảo đảm thực hiện dự án đầu tư
theo Điều 27.6(b) của Nghị định 118/2015/NĐ-CP.
Trong các thông tư / văn bản hướng dẫn thi hành, ưu đãi về đầu tư như nêu
trên, và bất kỳ ưu đãi nào khác về đầu tư nên được cân nhắc bổ sung hướng
dẫn cụ thể.

Điều 11.1 “Các dự án điện mặt trời, công trình đường dây và trạm
biến áp để đấu nối với lưới điện được miễn, giảm tiền sử
Như đã đề cập ở trên, “sản xuất năng lượng tái tạo, năng lượng sạch” (bao
gdụng đất, tiền thuê đất, tiền thuê mặt nước theo quy định
của pháp luật hiện hành áp dụng cho dự án thuộc lĩnh
vực ưu đãi đầu tư.”



Như đã đề cập ở trên, “sản xuất năng lượng tái tạo, năng lượng sạch” (bao
gồm cả sản xuất điện mặt trời) được phân loại là ngành, nghề ĐẶC BIỆT ưu đãi đầu tư (mà không phải là ngành, nghề ưu đãi đầu tư). Các ưu đãi cụ
thể được quy định theo Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành luật
này (hiện tại là Nghị định 45/2014/NĐ-CP được sửa đổi bởi Nghị định
135/2016/NĐ-CP).

Ngoài ra, đối với từ “lưới điện” như được gạch chân cần được làm rõ trong
các thông tư hướng dẫn thi hành là “lưới điện quốc gia” hay “lưới điện của
Bên mua điện” hay cả hai từ vì cả hai thuật ngữ này đều đã được sử dụng
trong giải thích từ ngữ “dự án điện mặt trời nối lưới” tại Điều 3.5 nêu trên.
Cùng với kiến nghị về việc bổ sung thêm quy định về mô hình Hợp đồng
Mua bán điện trực tiếp giữa các doanh nghiệp, khoản này cũng cần phải rõ
liệu ưu đãi này cũng sẽ áp dụng trong trường hợp Bên mua điện là tổ chức
hoặc cá nhân (không phải là EVN) thực hiện theo mô hình các doanh
nghiệp mua bán điện trực tiếp hay không

Điều 11.2 “Căn cứ vào quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê
duyệt, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tạo điều kiện thu xếp
quỹ đất để chủ đầu tư thực hiện các dự án điện mặt trời.
Việc bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng được thực
hiện theo quy định của pháp luật hiện hành về đất đai.” 

Cụm từ “tạo điều kiện thu xếp” không được rõ ràng; có phải nó có nghĩa là
một bảo đảm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hay không, hay là sự hỗ trợ cụ
thể nào thêm đối với điện mặt trời trên mức và vượt quá mức được quy
định trong các quy định pháp luật hiện có? Vì các thủ tục liên quan đến đất
đai thường mất nhiều thời gian và chi phí ngoài dự kiến, việc bảo đảm hoặc
hỗ trợ cụ thể của các Nhà nước có liên quan sẽ khuyến khích hơn sự đầu tư
và phát triển dự án điện mặt trời. Một quy định mạnh mẽ cho phép các cơ
quan hữu quan hỗ trợ thủ tục giải phóng mặt bằng và đền bù, bao gồm cả
thủ tục được thúc đẩy nhanh trong các trường hợp thích hợp, sẽ giúp ích
trong việc thúc đẩy việc thực hiện các mục tiêu của Quyết Định 11 này. Nội
dung này nên được cân nhắc hướng dẫn cụ thể trong các thông tư hướng
dẫn thi hành.


Các quy định cần
được bổ sung thêm
về các ưu đãi, bảo lãnh và bảo đảm khác
c
ủa Chính phủ



Quyết Định 11 đã có quy định hướng dẫn chung hữu ích về phát triển các
dự án và quy trình chấp thuận đối với các dự án điện mặt trời. Tuy nhiên,
Quyết Định 11 chưa có quy định về chính sách hỗ trợ cần thiết mà các nhà đầu tư thường mong muốn có, ví dụ
: